Henric Borsten prikkelt het zien en het denken
In hoeverre kennen wij de werkelijkheid?
Het werk van Henric Borsten (Breda, 1951) gaat minstens zoveel over het onzichtbare als over het zichtbare. De beperkingen van het zien en het kennen staan centraal.
Als ik de tentoonstellingsruimte binnenkom valt mijn oog onmiddellijk op een lichtbak met een tekst die ik niet meteen kan lezen. De letters zijn in spiegelbeeld weergegeven. Ik ontdek er het woord ‘apparently’ in: blijkbaar. Er zijn nog twee lichtbakken te zien met respectievelijk het woord ‘apparavent’ (verschijnen) en ‘mittlerweile’ (ondertussen). Door de spiegeling is het als of je het woord van de achterkant ziet. Daarmee plaatst Borsten je eigenlijk buiten de werkelijkheid waarin je je normaliter bevindt. De woorden beschrijven alle drie een staat van zijn die zich tussen aan- en afwezigheid bevindt. Het niet waarneembare is minstens zo wezenlijk voor wat de werkelijkheid is, dan wat je wel kunt zien of ervaren. En alleen door een andere positie in te nemen dan je gewend bent, kom je misschien wat dichter bij een besef van wat de werkelijkheid is.
Beide aspecten zetten de toon voor deze expositie. Ik ga een ruimte in waar op ooghoogte tientallen foto's hangen, als een horizontale baan op de wand. Soms is er alleen een nagenoeg zwart vlak te zien, soms schemert er licht door het duister en wordt er iets zichtbaar: een beschreven vel papier, een beslagen raam, een kluwen elektriciteitsdraad of een besneeuwd stukje straat. De foto's vertellen over de marges van het zien, de mate waarin het licht ons een glimp toont van de werkelijkheid om ons heen. Volgens Borsten is de werkelijkheid maar voor een zeer beperkt deel zichtbaar en kenbaar en wat we zien roept vaak meer vragen op dan dat het helder is.
Naast het zien en het denken is het begrip ‘evenwicht’ een belangrijk onderdeel in het werk van Borsten. Dat komt schitterend tot uiting in drie werken waarin hij op een horizontaal aan de wand bevestigde aluminium strip met stukken glas - driehoeken en cirkelsegmenten - en één of meer andere strips een perfecte balans creëert. Het spannende is dat de onderdelen puur door hun eigen gewicht op hun plaats blijven. Borsten verwijst zo naar het krachtenveld binnen het universum. Het materiaal versterkt dat idee: aluminium en glas zijn beide materialen die met licht te maken hebben. En licht is een energievorm die verwijst naar het ontstaan van het heelal. Ook het gebruik van grafiet is betekenisvol. Dat wordt gevormd in de sterren. Bosten bevestigde steeds twee stukjes aluminium T-profiel op een blokje grafiet van 10 bij 10 bij 3 cm. Telkens vindt hij daarbij een moment van harmonie tussen licht en donker. De twee verschillende materialen staan voor twee andere bepalende eigenschappen van onze fysieke werkelijkheid: het absorberen en het reflecteren van materie en licht. Dat komt ook prachtig tot zijn gerecht in een wandsculptuur waarin Borsten aluminium buizen combineert met zwarte foto's. Het draait om de verhoudingen tussen materiaal, vorm en formaat. Ook hier maakt hij een moment van perfecte balans zichtbaar. Met als extra dimensie een verwijzing naar de ruimte buiten de compositie. Die Is immers niet begrensd. Elk beeld en daarmee ook elke waarneming van de werkelijkheid is een uitsnede, het geheel is nooit zichtbaar en misschien alleen maar denkbaar. Hoewel je dan terechtkomt bij het begrip oneindigheid en dat gaat wat mij betreft ons begrip te boven.
T/m 18/10. Henric Borsten. Dick de Bruijn, Ruimte voor kunst. Singelstraat 13, Middelburg. Za. en 1e zo. v/d maand 13.00 – 17.00 uur.
